Kaszak to zmiana o podłożu dermatologicznym, która najczęściej wyrasta spomiędzy mieszków włosowych. Jej pojawienie się jest często powodem do obaw, gdyż — na ogół niepotrzebnie — utożsamia się go z chorobą nowotworową. Czym zatem jest kaszak, jak go leczyć i czy faktycznie jego obecność jest powodem do niepokoju?
Kaszak — co to jest?
Kaszak to wyrastająca z mieszków włosowych cysta, która wraz z upływem czasu zwiększa swoją objętość. Zmiana ta dotyka około 10% całej populacji i występuje przede wszystkim u kobiet. Kaszak na głowie to najczęstsza postać cysty, aczkolwiek może ona pojawić się również na nogach, twarzy, szyi i rękach.
Jak wygląda kaszak na głowie? Zmiana ta ma najczęściej postać niebolesnego guzka o średnicy wynoszącej od kilku milimetrów, aż do kilkunastu centymetrów. Zwykle ma on żółty lub biały kolor i miękką strukturę. Jego obecność może w niektórych sytuacjach utrudnić codzienne funkcjonowanie (np. ubieranie się).
Kaszaki — pochodzenie zmian
Skąd się biorą kaszaki? Otóż kaszaki na głowie i pozostałych częściach ciała powstają najczęściej na skutek defektów mieszków włosowych lub gruczołów łojowych. Ich stopniowy wzrost następuje w wyniku zablokowania przewodu, dzięki któremu sebum odprowadzane jest do skóry. Bezpośrednią przyczyną powstania kaszaka może być uraz, ale też zadrapanie, rana (w tym pooperacyjna) i choroby skórne, takie jak trądzik. Czasami, choć jest to rzadkość, kaszaki na głowie wywołane są chorobami genetycznymi, takimi jak zespół znamion podstawnokomórkowych.
Jak leczyć kaszaki?
Na ogół kaszak na głowie jest zmianą, która sama w sobie nie jest bolesna. Dyskomfort może się pojawić w przypadku cyst, do których wydzielana jest treść ropna. Zmiany te będą miały najczęściej barwę czerwoną, a ich temperatura będzie znacznie wyższa w porównaniu do otaczającej je skóry. Jest to sytuacja, w której mówimy już o stanie zapalnym.
Diagnostyka
Leczenie kaszaków jest poprzedzone dokładną diagnostyką, która zwykle polega na wycięciu fragmentu tkanki z cysty. Lekarz zleca wykonanie biopsji, która odpowie na pytanie, z jakimi zmianami pacjent ma do czynienia. Bardzo rzadko cysta jest efektem zmian nowotworowych. Jeśli lekarz uzna, że zmiany pojawiające się na skórze mają pochodzenie nowotworowe, może zlecić wykonanie badania USG, biopsję trepanem lub tomografię komputerową. Istotą tych badań jest sprawdzenie zawartości kaszaka pod kątem zmian onkologicznych.
Leczenie dermatologiczne
Większość kaszaków nie stanowi niebezpieczeństwa dla zdrowia człowieka, w związku z czym ich obecność można zignorować. Jeśli kaszak zostanie objęty bolesnym stanem zapalnym, to jego leczenie przeprowadzi dermatolog, który zastosuje odpowiednie preparaty działające punktowo i przeciwzapalnie.
Leczenie chirurgiczne
Czasem wycinanie kaszaków na głowie jest konieczne ze względu na estetykę i komfort pacjenta. W niektórych przypadkach torbiel może utrudnić codzienne funkcjonowanie, a nawet oszpecić twarz. Usuwanie cysty w warunkach ambulatoryjnych polega na nacięciu zmiany i wyciśnięciu jej zawartości. Prawidłowo wykonany zabieg, w trakcie którego całość kaszaka zostanie usunięta, prawdopodobnie nie doprowadzi do ponownego wzrostu torbieli.
Co zrobić, gdy wykryjemy kaszaka?
Czy obecność kaszaka na głowie jest podstawą do paniki? Nie! W początkowej fazie zmiana ta jest niewielka i bezbolesna, co oznacza, że może być trudna do wykrycia. Jeśli cysta nie wywołuje uczucia dyskomfortu i nie jest objęta stanem zapalnym, można ją zignorować. Często okazuje się, że po upływie maksymalnie kilku tygodni kaszak pęka samoistnie, wobec czego nie ma podstaw do dalszego leczenia.
Jeśli jednak cysta powoli się rozrasta, a jej obecność staje się uciążliwa dla pacjenta, warto ją usunąć. Znane są przypadki osób, u których na twarzy pojawiają się zmiany o średnicy nawet kilkunastu centymetrów.
Usunięcie kaszaka może doprowadzić do niewielkich powikłań. Nacięcie tkanki często wywołuje infekcję i krótkotrwały, miejscowy stan zapalny. Dlatego po usunięciu zmiany lekarze bardzo często przepisują pacjentom maść z antybiotykiem.
Jak zapobiegać powstawaniu kaszaków?
Profilaktyka przeciw kaszakom ogranicza się do ochrony głowy przed urazami i zranieniami. Zmiany te najczęściej pojawiają się w miejscu uszkodzenia skóry. Co ważne, pojawiają się one niezależnie od diety lub przyjętego trybu życia.
Kiedy nie należy bagatelizować kaszaków?
Zwykle obecność kaszaków na głowie lub innych częściach ciała nie zwiastuje ryzyka wystąpienia poważnych chorób. Kiedy zatem nie należy bagatelizować pojawienia się cysty?
- Ból i zaczerwienienie, które są najczęściej skutkiem wystąpienia zmiany zapalnej. W niektórych przypadkach mogą one świadczyć o nabieraniu cech złośliwych, czyli rakowych.
- Szybkie tempo wzrostu nawet pomimo wcześniejszego wycięcia.
- Duży rozmiar, czyli średnica większa niż 5 cm.
Jakie jeszcze zmiany mogą wystąpić na skórze?
Nie jest tajemnicą, że kaszaki to niejedyne zmiany, jakie mogą wystąpić na skórze człowieka. Czasem można je pomylić z czymś innym.
Tłuszczaki
Tak jest w przypadku tłuszczaka, który jest łagodnym nowotworem (niedającym przerzutów) umiejscowionym tuż pod tkanką skórną. Jego miękka, wręcz galaretowana konsystencja bardzo przypomina kaszaki.
Nerwiakowłókniaki
Nerwiakowłókniak, czyli kolejny, łagodny nowotwór występujący z osłonką nerwu, który może przypominać kaszaki. Jego obecność może doprowadzić zarówno do oszpecenia twarzy, jak i upośledzenia niektórych funkcji centralnego układu nerwowego. Ma on postać bolesnego guza i najczęściej kwalifikuje się do usunięcia.
Ropnie
Ropień to bardzo często występująca zmiana, która w przeciwieństwie do swych poprzedników nie ma charakteru nowotworowego. Jest to po prostu guz zapalny, który zawiera duże ilości treści ropnej. Na ogół ropnie ulegają anihilacji po maksymalnie kilkunastu dniach. W swym końcowym stadium mogą one powodować ból i zaczerwienienie skóry.
Podsumowując, wystąpienie kaszaków na głowie lub innych częściach ciała nie powinno być dla nas powodem do obaw. Niemniej wszystkie zmiany warto obserwować, gdyż w przypadku poważnych powikłań ich szybkie usunięcie może być kluczem do pełnego wyzdrowienia.
