O tarczycy słyszał każdy, ucząc się na jej temat na lekcjach biologii, czy też… cierpiąc na choroby związane z jej nieprawidłowym funkcjonowaniem. Poniższy artykuł poświęcimy temu niewielkiemu i ważącemu zaledwie 50-60 g narządowi w kształcie motyla. Zapraszamy do lektury.
Czym jest tarczyca?
Tarczyca to gruczoł, który jest usytuowany w podstawie szyi. Mimo niewielkich rozmiarów jest on jednym z najważniejszych organów w organizmie człowieka. Funkcje tarczycy są bardzo złożone. Jej działanie ma wpływ na pracę jelit, układu nerwowego, działanie hormonów układu płciowego, a także metabolizm kości i ogólny rozwój organizmu. Jak tak niewielki narząd może kontrolować działanie tylu procesów w ciele człowieka? Jest to możliwe dzięki hormonom tarczycy. Wszelkie problemy z tarczycą są zwykle spowodowane przez nadmiar lub niedobór tychże hormonów: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3).
Choroby tarczycy – charakterystyka
Z reguły choroby tarczycy są trudne do zdiagnozowania. Co gorsza, jest to gruczoł, którego dysfunkcja zazwyczaj nie wywołuje odczucia bólu przy podstawie szyi. Spróbujmy przyjrzeć się najczęściej spotykanym chorobom tarczycy i ich przyczynom:
- Niedoczynność tarczycy – to choroba, którą zdiagnozowano aż u 5% społeczeństwa. Wywołuje ją niedobór T3 i T4, który doprowadza do wzrostu ilości TSH – hormonu, który pobudza tarczycę do pracy. Przyczyną niedoczynności tarczycy jest często choroba Hashimoto.
- Nadczynność tarczycy – w Polsce cierpi na nią od 1 do 2% społeczeństwa. Jest to choroba, w której powstaje nadmiar T3 i T4, co w konsekwencji doprowadza do drastycznego obniżenia poziomu TSH. Często z nadczynnością tarczycy jest powiązana choroba Gravesa-Basedowa.
- Wole guzkowe – występuje w tych społeczeństwach, w których podaż jodu jest stosunkowo mała. Szacuje się, że w Polsce aż milion kobiet ma wole lub guzki tarczycy. Na szczęście są to zmiany o łagodnym charakterze.
- Rak tarczycy – to bardzo rzadka choroba, która jest wywołana przez zmiany nowotworowe w ww. guzkach. Szacuje się, że w Polsce każdego roku zapada na nią do 1800 osób.
- Zapalenie tarczycy – może mieć postać choroby o przebiegu ostrym, przewlekłym (choroba Hashimoto), a także bakteryjnym.
Czym objawiają się choroby tarczycy?
Osoba chora na tarczycę często nie ma pojęcia o swojej chorobie. Wyjątek stanowią guzki i wole, których wystąpienie może doprowadzić do problemów z przełykaniem lub oddychaniem. Jakie zatem są najczęstsze objawy ww. chorób?
Przy niedoczynności tarczycy najczęstsze objawy, to:
- opuchlizna twarzy,
- wypadające włosy,
- łamliwe paznokcie,
- nadwaga lub otyłość,
- zmęczenie, senność, depresja,
- odczucie zimna, pieczenie języka,
- bezpłodność.
U osób cierpiących na nadczynność tarczycy najczęstszymi objawami są:
- wytrzeszcz oczu i ich zaczerwienienie,
- przetłuszczające się włosy,
- pofalowane paznokcie,
- potliwość, niska waga,
- trudności w nabraniu masy ciała,
- zmęczenie, senność,
- nerwowość,
- uczucie niepokoju,
- problemy z zasypianiem, napady gorąca.
Wole i guzki tarczycy objawiają się poprzez:
- zwiększenie objętości organu (więcej niż 18 ml u kobiet lub 25 ml u mężczyzn),
- dyskomfort przy przełykaniu,
- ból promieniujący w kierunku uszu,
- chrypkę.
Warto dodać, że wole tarczycowe mogą występować zarówno przy niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy.
Nowotwory tarczycowe objawiają się najczęściej poprzez:
- powiększenie węzłów chłonnych okolic szyi,
- powstanie wyczuwalnego guza w dolnej części szyi,
- zaburzenia połykania i duszności.
Stany zapalne tarczycy dają wiele różnych objawów. Najczęstsze z nich, to:
- ciągłe zmęczenie, osłabienie,
- problemy z koncentracją,
- bóle szyi,
- dreszcze (przy ostrym zapaleniu tarczycy),
- bóle mięśni i stawów.
Jak diagnozować i leczyć choroby tarczycy?
Specjalistą wskazanym do leczenia chorób i dysfunkcji tarczycy jest endokrynolog. W tym celu wykonuje się stosowne badania krwi pod kątem zawartości hormonów tarczycy, a także badania USG.
Jak wygląda leczenie? Niestety, leki na tarczycę trzeba zwykle przyjmować dożywotnio. U osób cierpiących na niedoczynność lewotyroksynę skrętną, a w nadczynności — tyreostatyki. Zadaniem tych ostatnich jest częściowe “wygaszenie” organu, który pracuje w sposób nadpobudliwy. Warto dodać, że leczona (poprzez podawanie leków) nadczynność i niedoczynność nie pogarsza jakości życia i nie skraca go.
U osób chorujących na raka tarczycy często usuwa się ten organ lub jego część. Owszem, zabieg ten prowadzi do niedoczynności tarczycy, ale z łatwością można ją skompensować za pomocą zwykłych leków. Warto też pamiętać o tym, że w przypadku wystąpienia nowotworu często stosuje się leczenie absorbowanym przez organ jodem promieniotwórczym.
Zapobieganie chorobom tarczycy
Zapobieganie chorobom tarczycy polega przede wszystkim na przyjmowaniu odpowiedniej ilości jodu. Zaleca się, aby wchłaniać 150 mikrogramów tego pierwiastka dziennie. Jest on niezbędny w procesie wytwarzania trójjodotyroniny i tyroksyny. Niezbędne jest też dbanie o odpowiednią kondycję (duża ilość ruchu na świeżym powietrzu), a także pamiętanie o odpowiedniej diecie.
Tarczyca to gruczoł, od którego zależy nasze zdrowie i życie. Dlatego warto o nią zadbać!